منزلت عشق و عقل در نظام آفرینش از دیدگاه ابن سینا

پایان نامه
چکیده

ابن سینا یکی از بزرگترین فیلسوفان جهان اسلام است که درباب آفرینش، مبدء و منتهی با دقت به تأمل پرداخته است و امور مرتبط با این مطالب را مبین و مستدل نموده است. یکی از این موراد چگونگی سریان عشق و حکومت عقل در نظام آفرینش است. او اصل پیدایش هستی را از مبدء اول حاصل عشق و عقل می¬داند و مبدء اول را فاعل بالعنایه(فاعلی که خیّر، عاشق و عاقل لذاته است و عنایت¬اش چیزی جز صدور خیر از ذاتش نیست) معرفی می¬کند. او معتقد است که حکومت عقل و سریان عشق در تمام ذرات هستی نمایان است. چرا که ممکن الوجودات و نظام آفرینش مفیض خیر محض و عقل محض¬اند و واجب الوجود دائم الفیض است. عشق و عاشق و معشوقیت عین عقل و عاقل و معقولیت اوست بنابراین او اول مبتهج است و عالی¬ترین درجه ابتهاج از آن اوست. همان¬گونه که وجودات ممکنات از واجب الوجود است عقل و عشق آن¬ها نیز مصدور خیّر محض و عاقل بسیط است. لکن چون موجودات هستی در نظامی احسن مترتب بر یکدیگرند. عقول که در عالی¬ترین مرتبه¬ی ممکنات واقع-اند، عاقلان بالفعل و عاشقان غیر مشتاق هستند. نفوس ناطقه و مدبره فلکی و انسی که در مرتبه مادون آن¬ها هستند و خواستار نحوه¬ای استکمال¬اند، عاشقان مشتاق¬اند. نفوس ناطقه انسانی بر خلاف نفوس ناطقه فلکی که تمام نقوش معقوله در آن¬ها مرتسم است، در آغاز عاقل بالقوه و پس از سیر استکمالی عاقل بالفعل می¬گردند. نفوس حیوانی و نباتی عاقل نیستند اما حیوانات به¬لحاظ این¬که دارای ادراک حسی، خیالی و وهمی¬اند، مدرک و عاشقان مشتاق می¬باشند و نباتات نیز چون حّی¬اند، عاشقان مشتاق¬ غیر مدرک و در درجه¬¬ی نازل¬تر از حیوانات¬اند. هر یک از هویات جسمانی اعم از بسیط و مرکب که موجوداتی غیر حیّ-اند دارای عشقی غریزی و سرشتی¬اند و مشتاق کمال و خیریت خاص خود¬اند که سبب وجود آن¬ها است. چون واجب تعالی هم مبدء المبادی همه¬ی ممکنات است و هم غایت الغایات آن¬ها است، معشوق حقیقی تمام ممکنات مذکور همانا خیر محض است. کلید واژه: عقل، عشق، اشتیاق، فیض، عنایت.

منابع مشابه

عقل و عشق از دیدگاه ابن سینا و سهروردی

عقل یکی از شریف ترن نیروهای انسان است که می تواند کلیات و حقایق را درک کند و ممیز انسان از بهائم می باشد، از طرفی نیز عشق یکی از مسائل اساسی به حساب می آید که بنیان هستی بر آن نهاده شده و جنب و جوشی که سراسر وجود را فراگرفته به خاطر همین انگیزه است. بحث عقل و عشق از جمله مباحثی است که همواره مورد توجه حکیمان و عارفان قرارگرفته است. ابن سینا فیلسوفی مشایئ است که عقل، جایگاه ویژه ای در مکتب او دا...

15 صفحه اول

عقل و عشق از دیدگاه ابن سینا و سهروردی

درباره ی ماهیت عقل و عشق و تفاوت این دو امر بنیادی سخن بسیار گفته شده ولی هرگز نمی توان ادعا کرد که سخن گفتن در این باب به پایان رسیده است. چنانچه هیچ عارفی نمی تواند نسبت به عقل بی اعتنا باشد و هیچ فیلسوف خالی از عشق و احساس نیز وجود ندارد. ابن سینا با ذهن نقاد خویش کوشیده است نظام فلسفی استدلالی را ارائه نماید. نظام فلسفی او کاملاً مبتنی بر تفسیری عقلانی از شریعت اسلام است . فلسفه ی اشراق سهرو...

15 صفحه اول

عشق در فلسفه ابن سینا

رساله در 8 بخش تنظیم یافته است . بخش اول دربرگیرنده « کلیات » : و شامل مباحث زیر است : تعریف فلسفه ، شرح حال بن سینا و اصالت وجود و عشق در موجودات و بدیهی بودن مفهوم عشق ، در بخش دوم تا پنجم ، عشق در بسائط غیر حیّه ، عشق در نباتات ، حیوانات و انسان مطرح شده است ، خلاصه سخن آنکه سعادت هر قوه ای نیل به آن چیزی است که مقتضای ذاتی آن است بی آنکه مانعی بر سر راه آن باشد . عشق در جواهر عقلی را بیان می...

متن کامل

کاملیت نظام موجود از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

مسئلة نظام احسن، یکی از مسائلی است که از دیرباز اندیشمندان مختلفی به بحث و تحقیق در مورد آن پرداخته اند؛ ابن سینا و ملاصدرا از کسانی هستند که به صورت جامعی این مسئله را مطرح کرده‌اند؛ ابن سینا با طرح مسئله علم عنایی خداوند که سبب ایجاد عالم عینی است و تبیین مسئله شرور، نظام موجود را بهترین نظام ممکن دانسته است. ملاصدرا نیز با تأکید بر مسئله علم الهی و تبیین شرور و این‌که لازمه جهان مادی عدم انف...

متن کامل

آفرینش عالم از دیدگاه ابن سینا

مسیله آفرینش عالم از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان بوده است به طوری که سابقه این مسیله به دوره یونان باستان نیز میرسد و هر کس به فراخور مرام و مسلک خود به این موضوع پرداخته است. ابن سینا فیلسوف بزرگ ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و توجه خاصی به این مسیله داشته است و در آثار گوناگون خود از جمله شفا، نجات، اشارات، تعلیقات و .. به این مسیله پرداخته است. طرحی که ابن سینا در قالب آن ب...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023